Groningen

Oude Kijk in het Jatstraat 38
Op 19 mei 1944 wordt Herman (Hans) van Hessen naar Auschwitz gestuurd met de trein die ook te zien is in de bekende ‘Westerborkfilm’. Na aankomst wordt hij geselecteerd voor dwangarbeid. Als het Rode Leger in januari 1945 in aantocht is, wordt Hans met duizenden andere gevangenen naar een ander kamp overgebracht. Zijn groep belandt in Mauthausen. Daar wordt hij op 14 maart 1945, nog geen twee maanden voor de bevrijding van het kamp, vermoord. Zijn verhaal wordt verteld in zijn voormalige woonhuis.

Deze locatie is rolstoeltoegankelijk

Nieuwstad 28
De laatste vooroorlogse opperrabbijn van Groningen, Simon Dasberg, zette zich sterk in voor de opvoeding van de Joodse jeugd. Dit resulteerde onder meer in de oprichting van de Jeugdsynagoge in de Folkingesdwarsstraat. Hij werd op 24 februari 1945, een kleine twee maanden voor de bevrijding van het kamp in Bergen-Belsen vermoord.

Deze locatie is rolstoeltoegankelijk

Deliplein 39
Op wonderbaarlijke wijze overleefden alle negen leden van het Joodse gezin Valk de kampen Vught, Westerbork en Theresienstadt. Doordat de ouder van het gezin zich voor de oorlog al hadden bekeerd tot de kerk van de Zevende Dagadventisten had de familie meer kans op overleven. Dat gold niet voor de rest van de omvangrijke familie Valk. Tweehonderd keerden niet meer terug uit de kampen. Schrijver en journalist Frank von Hebel vertelt hun verhaal.

Deze locatie is rolstoeltoegankelijk

Gedempte Zuiderdiep 85
Michel Velleman begon al op jonge leeftijd met goochelen. Vingervlug en met een vaardige tong vertoonde hij onder de artiestennaam Ben Ali Libi zijn kunsten. Historicus Ben Hummel vertelt het bijzondere verhaal van deze Joodse goochelaar.

Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk

Ganzevoortsingel 61
Tijdens de Duitse bezetting van Nederland sloot Geertje van der Molen zich aan bij het Groninger communistische verzet. Op een zolderkamer werkte ze mee aan het verzetsblad ‘Het Noorderlicht’. Daarnaast verspreidde ze illegale bladen en hielp ze onderduikers. Het kwam haar op gevangenschap in vrouwenconcentratiekamp Ravensbrück te staan. Na haar vrijlating ging ze door met haar verzetswerk. Op 4 mei wordt haar verhaal verteld.

Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk

Folkingestraat 23
Aan de overkant van de straat op nummer 23 woonde en werkte de Joodse Efraim de Swaan met zijn vrouw Kaatje en hun drie kinderen. Historicus en overbuurman Matthijs Osinga dook in het verleden van het gezin De Swaan en vertelt hun verhaal.

Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk

Folkingestraat 60
Anda Kerkhoven was een vrouw met sterke principes. Ze koos voor een studie in Groningen, de enige plek waar ze geneeskunde kon studeren zonder dierproeven te hoeven doen. Haar pacifistische artikelen in het studentenweekblad waren spraakmakend. Tijdens de Tweede Wereldoorlog sloot ze zich aan bij de geweldloze verzetsgroep De Groot. Dit zou haar fataal worden. Anda werd op 19 maart 1945 door de Sicherheitsdienst vermoord. Op 4 mei vertellen René en Jesper Westra het verhaal van Anda Kerkhoven.

Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk

Folkingestraat 52
De familie Hildesheim speelde een belangrijke rol in de Joodse gemeenschap van Groningen. Op dit adres was de bakkerij van de familie gevestigd. Historicus vertelt de verhalen van twee leden van de familie Hildesheim: arts en schrijver Eliazer en Hildesheim van moederskant Inge Apt-Joseph.

Deze locatie is rolstoeltoegankelijk

Stationsplein 4, Stationshal
Op 17 september 1944 hoorde Nederland op Radio Oranje het codebericht ‘De kinderen van Versteeg moeten onder de wol’. Hierop legden 30.000 spoormedewerkers het werk neer. Eén van hen was Hendrik Boxma, een rangeerder die net als vele van zijn collega’s genoodzaakt was om onder te duiken. Dat gaat echter mis. Hij wordt gearresteerd en op het perron van het Groninger station geëxecuteerd. Historicus Christiaan Gevers vertelt zijn verhaal en over de achtergrond en gevolgen van de Spoorwegstaking.

Deze locatie is rolstoeltoegankelijk

Folkingestraat 60, Synagoge
Op 4 mei vertelt Binne’s kleindochter, Ytje Stevens, het verhaal van haar grootvader, over wat hem dreef Joodse onderduikers in huis te nemen, hoe de beide families het met elkaar volhielden en hoe het hen allen verging na die fatale nacht.

Deze locatie is rolstoeltoegankelijk

Gedempte Zuiderdiep 51
Dit pand werd in 1933 ontworpen door architect Johannes Prummel. Hiervan bewoonde hij zelf het rechter gedeelte en links woonden de Joodse Louis en Eva Meijer met hun dochter Louise. Louis en Eva’s kleinzoon Loek Marcus vertelt het verhaal van zijn grootouders en tante die hij nooit gekend heeft.

Deze locatie is rolstoeltoegankelijk

Heresingel 22
De Joodse advocaat mr. Maurits Levie was een landelijke bekendheid. Daarnaast was hij jarenlang bestuursvoorzitter van de Joodse Gemeente in Groningen en een fervent filmmaker. Hij maakte onder andere films over het psychiatrisch ziekenhuis Het Apeldoornsche Bosch en over de opening van de jeugdsjoel in de Folkingedwarsstraat. Maurits overleefde de oorlog in de onderduik. Na de bevrijding keerde hij terug naar deze woning. Zijn verhaal wordt verteld door Sifra Poot.

Deze locatie is rolstoeltoegankelijk

Folkingestraat 41A
In 1940 werden Samuel en Roosje Woltjer-Bilderbeek verblijd met hun dochter Lien. Samuel werd in Chechowitz, een buitenkamp van Auschwitz vermoord. Roosje overleefde Theresienstadt, vanwaar ze na de bevrijding lopend naar Groningen terugkeerde. Hier werd ze met haar ondergedoken dochter herenigd. Huidige bewoners van hun voormalige woning, Geert Pruiksma, vertelt hun verhaal.

Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk

Goeman Borgesiuslaan 38
Leo Polak was hoogleraar wijsbegeerte aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij stond bekend als vrijdenker en sprak zich in het openbaar uit tegen het nationaalsocialisme. Dit kwam hem tijdens de Duitse bezetting duur te staan. Hij werd gearresteerd en op 9 december 1941 in het Duitse concentratiekamp Sachsenhausen vermoord. Geschiedenisstudent Bram Elting vertelt zijn verhaal in de woning waar Leo Polak met zijn gezin woonde.

Deze locatie is rolstoeltoegankelijk

Folkingestraat 60, Synagoge
Op 4 mei vertelt schrijver Ron van Hasselt over het gezin Nijdam in de synagoge van Groningen.

Deze locatie is rolstoeltoegankelijk

Folkingestraat 60, Synagoge
Als Herman zich moet melden op het station van Groningen voor zijn tewerkstelling, is dit de laatste keer dat zijn zoon René hem ziet. Hermans vrouw Saar, René en zijn broer blijven in Groningen achter en weten de oorlog te overleven door onder te duiken. René vertelt het verhaal van zijn vader en over zijn eigen onderduikgeschiedenis.

Deze locatie is rolstoeltoegankelijk

Hoofdingang Akerk
Harm Wagenborg was vanaf de jaren 30 koster van de Akerk. Tijdens de oorlog hielp hij hier mensen onderduiken. Hun schuilplaatsen waren in het kosterhuis of boven de gewelven in de kerk en in het Schnitgerorgel. Harms kleinzoon Harry de Munck vertelt zowel het verhaal van zijn grootvader, als dat van de Akerk in oorlogstijd.

Deze locatie is rolstoeltoegankelijk