Ooggetuige: Hans van Gelder
Hans van Gelder (1933)
Hans van Gelder werd in Amsterdam geboren als Hanna Catharina Jacobson. Ze was enig kind en woonde met haar ouders Isidore en Flora Jacobson-Tabakspinder in de Lekstraat. Haar vader handelde net als zijn vader in de oude metalen. Het familiebedrijf was gevestigd aan de Weesperzijde in Amsterdam. Ze vierden Sinterklaas en Kerst. Hans wist niet dat ze Joods waren.
Na de Duitse inval in mei 1940 volgden de anti-Joodse maatregelen elkaar snel op. In september 1941 moesten Joodse leerlingen naar scholen met uitsluitend Joodse kinderen. Hans ging met tegenzin naar een Joodse School in de Jan van Eijckstraat. Toen haar vader zich in 1942 moest melden voor het werkkamp voor Joden Diever B in Drenthe, besloot haar moeder met Hans naar Laren te verhuizen. Maar dat was van korte duur. Joden in ’t Gooi waren op gezag van de Duitse bezetter verplicht om te verhuizen naar Amsterdam, in het voorjaar van 1942.
Onderduik en verraad
Flora en Hans Jacobson trokken in bij Abraham Reiss op Jekerstraat 14 III in Amsterdam. Daar ontmoetten zij Henny Eskens-Krabbé, de zus van kunstenaar Maarten Krabbé. Ze was apotheker, actief in het verzet en had een dochter, Karin, die iets jonger was dan Hans. Toen de massale deportaties in juli 1942 begonnen, kon Hans bij haar onderduiken. Ook Flora dook onder, samen met Elise, een dochter van Abraham Reiss. Na verraad werden de vrouwen opgepakt en naar doorgangskamp Westerbork gevoerd.
In het kamp werd zij herenigd met haar man Isidore. Nadat in de nacht van 2 op 3 oktober 1942 het werkkamp in Diever door de Duitse bezetter was ontruimd, werden de Joodse mannen naar Westerbork overgebracht. Op 14 september 1943 werd het echtpaar Jacobson naar concentratie-en vernietigingskamp Auschwitz gedeporteerd. Daar werden zij beiden geselecteerd voor dwangarbeid. Flora overleefde de Sjoa, Isidore bezweek tijdens een van de ‘dodenmarsen’ in januari 1945.
Isidore Jacobson en Flora Jacobson-Tabakspinder, privébezit Van Gelder.
Leven na de oorlog
Na de oorlog hertrouwde Flora en kreeg zij een zoon. Hans was negentien toen haar moeder met het nieuwe gezin naar Uruguay wilde emigreren. Maar Hans wilde niet mee en bleef in Nederland. Bij de Joodse jeugdvereniging Haboniem leerde zij Aron van Gelder kennen met wie zij in 1956 trouwde. Hans deed kandidaats medicijnen en maakte met haar echtgenoot alia naar Israël, waar zij vier kinderen kregen. Na haar scheiding keerde zij terug naar Nederland.
Hans van Gelder met Kazan de hond, 1945, privébezit Van Gelder.
