NHm vertelt: Arthur Vis

Artikel

De vroege jaren
Arthur Emanuel Vis werd op 10 februari 1934 geboren in het Centraal Israëlitisch Ziekenhuis te Amsterdam. Hij was het tweede kind in het traditioneel Joodse gezin van Mourits Vis, Francisca de Paauw en hun oudste zoon Leonard (1930). In 1935 kreeg hij nog een zusje, Anita. Zijn vader was hoofdvertegenwoordiger van textielbedrijf Spanjaard Borne, bekend van onder andere teddyluiers en Cinderella-beddengoed.

Oorlogsjaren
Na het binnenvallen van de Duitse troepen op 10 mei 1940 deed het gezin tevergeefs een poging om het land te ontvluchten. Mourits Vis besloot kort daarop met zijn gezin naar Bussum te verhuizen, maar in juni 1942 moesten alle Joodse inwoners daar op last van de Duitse bezetter vertrekken. Terug in de stad woonde het gezin Vis enige tijd in Amsterdam-Zuid, en ging vanaf de zomer van 1942 in onderduik.

Onderduik
Vanaf dat moment werd Arthur Vis, meestal alleen, op meerdere onderduikplekken ondergebracht. Zijn ouders, broer en zus bleven in wisselende combinaties bij elkaar. Uiteindelijk zou Vis op elf verschillende adressen verblijven. Zijn laatste onderduikplek was bij een gezin in het dorp Den Nul in Overijssel. Hij had het zo goed bij deze familie, dat hij niet meer met zijn ouders mee wilde toen zij hem na de bevrijding kwamen ophalen. ‘Ik had het naar mijn zin. Ik had mijn bok en mijn konijn, het leven beviel mij. Het leven was daar goed.’ Het complete gezin Vis overleefde de Sjoa.

Naamswijziging
Arthur Vis, die in zijn onderduiktijd Jan Mulder werd genoemd, gebruikte als jongen nog een tijdlang de naam Jan Vis maar nam op de middelbare school zijn eigen naam weer aan. Van 1947 tot 1950 ging hij mee met winter- en zomerkampen van de zionistische Joodse Jeugdfederatie. ‘Er werd weinig over de oorlog gezegd. Die was er wel, maar zat vanbinnen. Je wist niks van elkaar. Je vroeg niks.’ Ook thuis werd er nauwelijks over de oorlog gesproken.

Maatschappelijke betrokkenheid
Na een opleiding tot diamantbewerker studeerde Arthur Vis economie in Rotterdam. Hij had verschillende banen bij verzekeringsmaatschappijen, ook op directieniveau. Van 1973 tot 1984 was hij voorzitter van het Centraal Tehuis voor Israëlieten in Nederland (CETIN), een Joods bejaardentehuis in Rotterdam.