Pleinen van kunstenaar Sol LeWitt in Amsterdam vanaf 23 september weer goed te zien

Amsterdam - Van 30 oktober 2023 tot en met 31 maart 2024 toont het Joods Museum in Amsterdam de tentoonstelling Sol LeWitt. Deze Amerikaans-Joodse kunstenaar (1928 – 2007) geldt als een van de grondleggers van de conceptuele kunst. Niet voor niets belandde hij in de jaren 60 in Nederland, toen Amsterdam zich ontwikkelde tot internationaal centrum voor conceptuele kunst. Het Joods Museum besteedt aandacht aan LeWitts band met Nederland en zijn Joodse achtergrond. Maar werk van Sol LeWitt is ook te zien in de openbare ruimte van Amsterdam op drie pleinen in de buurt van het Joods Museum. Speciaal voor de aanstaande tentoonstelling Sol Lewitt heeft de gemeente Amsterdam de twee sterk vervuilde pleinen (Februariplein en Koerierstersplein) schoon laten maken. Ze zijn vanaf 23 september, Burendag, weer goed zichtbaar. De pleinontwerpen zijn uniek in LeWitts oeuvre en bij elkaar opgeteld waarschijnlijk een van zijn grootse werken wereldwijd.

Sol LeWitt in de openbare ruimte in Amsterdam
Weinig mensen weten dat tussen de Valkenburgerstraat en de Rapenburgerstraat, in de oude Jodenbuurt van Amsterdam, drie pleinen liggen waarvan de bestrating door LeWitt is ontworpen. Voor het Markenplein, Februariplein en Koerierstersplein ontwierp LeWitt drie abstracte, hoekige patronen voor de bestrating. Waar deze patronen precies naar verwijzen is onduidelijk: een mogelijke interpretatie is een referentie aan de Davidster of aan de diamantindustrie die vroeger in deze buurt floreerde.

Midden jaren negentig gaf de gemeente Amsterdam via het Amsterdams Fonds voor de Kunst (AFK ) Sol LeWitt opdracht om de bestrating van de pleinen van het toen nieuwe Markenhoven complex, om de hoek van het Joods Museum, te ontwerpen. Niko Koers, toen werkzaam voor het projectmanagement bureau van de Dienst Bouw en Woning van de gemeente Amsterdam was de initiatiefnemer van deze opdracht. Samen met LeWitts toenmalige assistent Willem Wolff, nog altijd woonachtig aan een van de pleinen, gaf hij LeWitt een rondleiding door het (nog te bouwen) Markenhoven complex. Volgens Koers en Wolff was LeWitt gegrepen door de Joodse geschiedenis van deze plek. Omdat LeWitt zelf Joods was, maakte deze geschiedenis de opdracht extra betekenisvol voor hem.

"We zijn als stadsdeel blij dat de overzichtstentoonstelling van het Joods Museum aanleiding is om ook deze unieke werken van Sol LeWitt opnieuw onder de aandacht brengen. Het is bijzonder dat LeWitt, zelf van Joodse afkomst, zijn ontwerpen in deze oude Joodse buurt kon realiseren én dat we dat verhaal aan buurtbewoners en bezoekers doorgeven. Want hoeveel Amsterdammers weten nou van het bestaan van deze pleinen? Of dat ze door LeWitt ontworpen zijn? Die verhalen willen we beter gaan vertellen. Daarom zijn we dit jaar begonnen met het project ‘De Joodse Stad’, een samenwerking van het Joods Cultureel Kwartier, de Universiteit van Amsterdam en de gemeente Amsterdam, met als doel de Joodse geschiedenis van Amsterdam zichtbaarder te maken voor alle Amsterdammers. Er is nog zoveel te ontdekken in de buurt aan Joodse cultuur en identiteit – in het geval van deze pleintjes: ga kijken en verwonder je." Stadsdeelbestuurder Lotte Terwel

Over Sol LeWitt
Sol LeWitt werd geboren in 1928 in Hartfort, Connecticut als zoon van Russisch-Joodse immigranten. Zijn moeder stimuleerde hem al vroeg om tekenlessen te volgen. In de jaren 40 studeerde hij beeldende kunst aan de universiteit van Syracuse. Begin jaren 50 vertrok hij naar New York. Daar werkte hij als grafisch ontwerper voor het bureau van architect I.M. Pei, onder andere bekend van de glazen piramide bij het Louvre. Hier leerde LeWitt driedimensionaal werken en begon zijn fascinatie voor ruimtelijke structuren. In diezelfde periode werkte LeWitt als nachtwaker bij het Museum of Modern Art (MoMA), waar hij collega-kunstenaars ontmoette als Dan Flavin en Robert Mangold. Zij maakten net als LeWitt werk dat haaks stond op het abstract expressionisme van de kunstenaarsgeneratie boven hen. In de jaren 60 kreeg deze nieuwe kunststroming een naam: minimal art. In diezelfde periode ontstond conceptuele kunst. Sol LeWitt wordt gezien als een grondlegger van beide stromingen.