Gemeente Zaanstad
Herdenkingen in huizen, winkels en scholen die de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog invoelbaar maken.
3 mei 2025
Open Joodse Huizen
Huizen van Verzet
Het verborgen gezin aan het Zuideinde
Samen met zijn moeder Eefje Wijnberg verzorgde houtdraaier Siem van de Stadt hier de negen leden van het Joodse gezin Speyer. Vader Aron was eigenaar van De Friesche Antiekhandel aan de Amsterdamse Amstel. Toen hij in juli 1942 een oproep kreeg om zich te melden voor ‘tewerkstelling’ doken hij, zijn vrouw Wilhelmina en hun zeven kinderen meteen onder.
Dat ging lange tijd goed, tot een kleine twee weken voor de bevrijding van Nederland. Op 23 april 1945 werd Wilhelmina in huis in het hart getroffen door een verdwaalde Duitse kogel. Ze werd begraven in de achtertuin van Zuideinde 20.
Op 3 mei vertelt Cedric het verhaal van het gezin Speyer en neemt hij bezoekers mee tijdens een rondleiding door en achter het pand.
Zuideinde 20,Koog aan de Zaan
Het Roze Verzet
Het Roze Verzet is lange tijd onderbelicht geweest en dat terwijl menig homoseksueel verzetslid dapper meestreed tegen de Duitse bezetter. Mijndert van der Horst was een van hen. Mijndert – overtuigd communist en lid van de Communistische Partij Nederland – maakte deel uit van de verzetsgroepen van Jan Bonekamp en Jan Brasser.
Voor de oorlog streed Mijndert in Spanje al tegen de fascistische dictator Franco. Na het uitbreken van de Duitse bezetting van Nederland was hij onder meer betrokken bij de voorbereidingen van de Februaristaking in de Zaanstreek en deed hij actief mee met overvallen op het Huis van Bewaring aan de Amsterdamse Weteringschans en het Wormerveerse bevolkingsregister.
Mijnderts achterneef Ton van der Horst publiceerde in 2014 een boek over zijn oudoom. Op 3 mei vertelt hij zijn verhaal in de Bonifatiuskerk.
Oostzijde 14, Zaandam
Het onderduikmeisje dat ontsnapte aan ontdekking
Op dit adres hielden Arie en Albertha Barendregt twee jaar lang het Joodse meisje Mirjam Spalter verborgen. In 1942 bracht Arie en Albertha’s nichtje Diet de dan vierjarige Mirjam naar Wormerveer waar ze onderdook onder de valse naam Marianne. Haar ouders Georges en Lieselotte doken op een andere locatie onder in hun woonplaats Dordrecht.
In 1944 stonden er plotseling Duitse soldaten voor de deur. Mirjam is verraden. Zij speelde op dat moment echter bij de buren en werd niet ontdekt. Toch was haar onderduikadres niet meer veilig. Daarom werd Mirjam die avond uit haar vertrouwde omgeving gehaald en naar een ander adres overgebracht.
Op 3 mei vertelt Dick van de Geer Mirjams verhaal op de plek waar zij twee jaar lang ondergedoken heeft gezeten.
Noorddijk 37, Wormerveer
Programma 3 mei
Op verschillende adressen worden slachtoffers en overlevenden van de Tweede Wereldoorlog herdacht. Bijwonen is gratis.
Oud Heinstraat, Zaandijk
In dit kleine straatje zaten tijdens de Tweede Wereldoorlog 25 Joden ondergedoken. De overgrootouders van Madelon Liefting-Meijer hebben een rol gespeeld in de hulp aan onderduikers. Hiervoor werden zij in 2024 postuum onderscheiden met de Yad Vashem-onderscheiding. Tijdens een wandeling door het straatje vertelt Madelon over de verschillende onderduikers.
Deze locatie is rolstoeltoegankelijk
Zuideinde 22, Koog aan de Zaan
Op 3 mei vertelt Cedric het verhaal van het gezin Speyer en neemt hij bezoekers mee tijdens een rondleiding door en achter het pand.
Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk
Noorddijk 37, Wormerveer
Op 3 mei vertelt Dick van de Geer Mirjams verhaal op de plek waar zij twee jaar lang ondergedoken heeft gezeten.
Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk
Oostzijde 14, Bonifatiuskerk, Zaandam
Het Roze Verzet is lange tijd onderbelicht geweest en dat terwijl menig homoseksueel verzetslid dapper meestreed tegen de Duitse bezetter. Mijndert van der Horst was een van hen. Mijnderts achterneef Ton van der Horst publiceerde in 2014 een boek over zijn oudoom. Op 3 mei vertelt hij zijn verhaal in de Bonifatiuskerk.
Deze locatie is rolstoeltoegankelijk
J.J. Allanstraat 384, Westzaan
Op dit adres woonden Abel en Lijsbeth Venema en hun vier kinderen. Eind 1944 kregen zij van verzetsman Aris Voogd het verzoek ‘oom Henk’ en later diens echtgenote ‘tante Ger’ als onderduikers in hun huis op te nemen. Dit waren in werkelijkheid de Joodse Henri en Jet Cohen. Nazaat Hanna Jacobs-Venema vertelt op 3 mei hun verhaal.
Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk
J.J. Allanstraat 102, Westzaan
De Joodse Beppie Nunes Nabarro is hoogzwanger als haar man Max in oktober 1942 naar Kamp Westerbork wordt gestuurd. Hierop duikt ze meteen onder. Twee maanden later bevalt Beppie van dochter Carine. De baby wordt opgevangen door haar vroegere buren, in de J.J. Allanstraat op nummer 100. Beppie zelf duikt onder in Zaandam. Na de bevrijding worden moeder en dochter herenigd en ook Max keert terug. Op 3 mei vertelt Carine haar verhaal en dat van haar ouders.
Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk
Halstraat 7, Zaandam
Vanaf 1942 werden steeds meer jongemannen naar Duitsland gestuurd voor de Arbeitseinsatz. Vanaf 1943 werd deze tewerkstelling verplicht gesteld voor mannen van 18 tot 35 jaar. Op initiatief van Frans van Os besloot de Zaanse illegaliteit daarom de administratie van het gewestelijk Arbeidsbureau in Zaandam te vernietigen. Frans’ dochter vertelt zijn verhaal vanuit de voormalige woning van Brandweercommandant J. Koelewijn, op steenworp afstand van het toenmalige Arbeidsbureau.
Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk
Van der Leystraat 1, Zaandijk
Op dit adres zat de Joodse Ada Muzikant ondergedoken bij de familie Verdonk. Ada overleefde de oorlog. De vader van het gezin, Gerrit, daarentegen werd wegens het in bezit hebben van een geallieerde parachute in september 1944 in Zaandam gefusilleerd. Zijn kleinzoon Co Boon vertelt op 3 mei het verhaal van zijn grootvader en over Ada’s onderduik.
Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk
