Gemeente Zaanstad
Herdenkingen in huizen, winkels en scholen die de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog invoelbaar maken.
20 april 2024
Open Joodse Huizen
Dag uit het leven van Witte Ko
Op maandag 12 juli 1943 fietst Jan Brasser naar het Wilhelmina Gasthuis in Amsterdam met kleren en gymschoenen voor zijn verraden verzetskameraad Daan Stapper. Gelukkig werkt een behulpzame verpleegster daar, die het verzet contacteert.
Onder de naam 'Witte Ko' weet Jan dat de deuren van de isoleerafdeling niet op slot zijn. Hij klautert over het hek, wacht geduldig tussen de struiken en wekt Daan wanneer hij binnen is. Met een brancard uit de opslagplaats helpt Jan Daan naar buiten. Ze wachten in de struiken tot na de spertijd en gaan dan naar het Vondelpark, waar een medestander met een fiets hen opwacht.
Helaas kan Daan niet fietsen vanwege zwakte. Gelukkig krijgen ze een lift naar Assendelft door zich voor te doen als vissers. Daar ontmoeten ze een oude collega van Jan die Daan tijdelijk onderdak biedt. Zodra Daan op krachten is, wordt hij naar een onderduikadres in Velsen gebracht.
Na afloop worden de portretten onthuld van twee Zaanse verzetsmensen, die gerekend worden tot het zogenoemde Roze Verzet.
onh.nl
De zilversmid
Arnoldus Vet was het jongste uit het gezin Vet. Hij zette op de Gedempte Gracht de goud- en zilverwinkel van zijn vader Salomon I. Vet voort. De goud- en zilverwinkel stond bekend om hun deskundigheid. Ze wonnen velen prijzen en werkten voor bekende Nederlanders.
Ondanks de vele successen van de winkel, moest de winkel van Arnoldus, zoals alle Joodse ondernemingen, een niet-Joodse bewindvoerder hebben. Hierdoor verloor de familie hun vermogen aan de Liro-roofbank.
Het hele gezin Arnoldus (‘Nol’) Vet, Betty (‘Betsie’) Vet-Weinberg en dochter Julie Rika Vet werd vermoord tijdens de Tweede Wereldoorlog. Voor de deur van de voormalige goud- en zilverwinkel zijn er struikelstenen geplaatst om het tragische lot van de familie Vet nooit meer te vergeten.
Gemeentearchief
Van Westerbork tot de Twentsche Bank
Het gezin Snoek, bekend van de stoffenzaak op de Westzijde en de markt, kwam na de gedwongen verhuizing uit Zaandam in Westerbork terecht. Het gezin werd daar tijdelijk uit gevangenschap ontslagen, dook vervolgens onder en overleefde zo de Jodenvervolging.
Het belangrijkste onderduikadres was de Twentsche Bank op de Westzijde 114. Daar woonde sinds 1941 bankdirecteur G. Prast met zijn echtgenote M. Prast-Warnink, vijf zoons en een dochter (Agaath). Zij werden door de Zaanse bankier en verzetsman Walraven van Hall om het gezin te onderbrengen.
Westzijde 114
Programma 20 april
Op verschillende adressen worden slachtoffers en overlevenden van de Tweede Wereldoorlog herdacht. Bijwonen is gratis.
Gedempte Gracht 16, Zaandam
Het verhaal van de familie Vet
Deze locatie is rolstoeltoegankelijk
Westzijde 114, Zaandam
Het verhaal van het gezin Snoek
Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk
Kerkplein 1, Krommenie
Het verhaal van Witte Ko
Deze locatie is rolstoeltoegankelijk
Halstraat 7, Zaandam
Vanaf 1942 werden steeds meer jongemannen naar Duitsland gestuurd voor de Arbeitseinsatz. Vanaf 1943 werd deze tewerkstelling verplicht gesteld voor mannen van 18 tot 35 jaar. Op initiatief van Frans van Os besloot de Zaanse illegaliteit daarom de administratie van het gewestelijk Arbeidsbureau in Zaandam te vernietigen. Frans’ dochter vertelt zijn verhaal vanuit de voormalige woning van Brandweercommandant J. Koelewijn, op steenworp afstand van het toenmalige Arbeidsbureau.
Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk
Prins Hendrikstraat 139, Zaandam
In 1942 dook de Joodse baby Marion Swaab onder in het gezin van Geertje Pel. In februari 1944 werd ze verraden door een overbuurman en Geertje werd gesommeerd om samen met Marion op het bureau van de Sicherheitsdienst in Amsterdam te komen. Marion werd echter elders ondergebracht, en Geertje meldde zich alleen. Ze werd gearresteerd en kwam uiteindelijk in het vrouwenconcentratiekamp Ravensbrück terecht, waar ze op 20 februari 1945 werd vergast. Bettina Drion schreef een boek over Geertje en vertelt haar geschiedenis.
Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk
