Leeuwarden
Herdenkingen in huizen, winkels en scholen die de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog invoelbaar maken.
4 mei 2025
Open Joodse Huizen
Huizen van Verzet
Bram en Eva
Vanaf 1 september 1941 mochten Joodse kinderen niet langer met hun niet-Joodse klasgenoten in de schoolbanken zitten. Deze maatregel was de eerste die direct tegen kinderen gericht was. In kleine woonplaatsen was dit een groot probleem. In dorpen en steden met een wat grotere Joodse gemeenschap werden scholen ingericht om de kinderen les te kunnen geven, zoals in het pand in de A.S. Levissonstraat.
Op deze lagere school kregen ongeveer zeventig leerlingen les. Twee van hen waren Bram en Eva Beem. In het najaar van 1942 besluiten hun ouders Hartog en Rosetta dat het tijd is om onder te duiken. Dit doet het gezin gescheiden van elkaar. De ouders blijven in Leeuwarden, Bram en Eva worden met de trein naar Ermelo gebracht waar ze terechtkomen bij een fijn pleeggezin.
In februari 1944 gaat het mis. Bram en Eva worden ontdekt en naar Kamp Westerbork overgebracht. Begin maart worden ze naar Auschwitz gedeporteerd waar ze direct na aankomst worden vermoord. Bram is dan negen jaar oud, zijn zusje is elf. Hun ouders overleven de oorlog.
A.S. Levissonstraat 38
Bram en Eva
Het verhaal van Ruth de Jonge
Toen de oorlog in Nederland uitbrak probeerde de Joodse, uit Duitsland gevluchte familie De Jonge naar Engeland te vluchten. Dit mislukte waarna het gezin zo goed en zo kwaad als mogelijk de draad van het leven weer oppakte. Nadat zoon Heinrich in de zomer van 1942 een oproep kreeg voor ‘tewerkstelling’, besloot de familie om onder te duiken.
Onder de schuilnaam ‘Annie Klarenbeek’ trekt dochter Ruth in bij de familie Van den Helm, die al snel de spil vormt in de onderduikhulp aan Joodse kinderen. Ruth helpt mee waar ze kan en zorgt onder meer voor de registratie van de kinderen zodat ze na de oorlog kunnen terugkeren naar hun eigen familie.
Het hele gezin De Jonge overleeft de oorlog. Op 4 mei wordt hun verhaal verteld in het Fries museum, op een steenworp afstand van hun voormalige woning aan het Zaailand.
Wilhelminaplain 92
De Joodse RAF-piloot
Op 24 mei 1943 stort het vliegtuig van de Joodse Flight Sergeant Harry Kleiner van de Britse Royal Air Force neer in de Noordzee. Pas drie maanden later wordt zijn lichaam gevonden aan de Waddenzeekust in de buurt van Zwarte Haan in het noordwesten van Friesland. Hij wordt begraven op de begraafplaats van het dorp Sint Jacobiparochie.
Pas na de oorlog komen Harry’s ouders te weten waar hun zoon begraven ligt. Ze doen alle mogelijke moeite om zijn stoffelijk overschot naar Engeland te krijgen. Doordat dit in strijd is met het Britse beleid dat lichamen moeten blijven waar ze begraven zijn, mislukt dit.
Het lukt hen daarentegen wel om Harry te laten herbegraven op de Joodse begraafplaats van Leeuwarden. Zijn graf is het enige Britse oorlogsgraf op een Joodse begraafplaats in Friesland. Op 4 mei vertelt Marre Sloots van het Fries Verzetsmuseum Harry’s verhaal.
Jelsumerstraat 2
Programma 4 mei
Op verschillende adressen worden slachtoffers en overlevenden van de Tweede Wereldoorlog herdacht. Bijwonen is gratis.
A.S. Levissonstraat 38, Groeneweg 1
Het verhaal van negenjarige Bram en de elfjarige Eva.
Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk
Sacramentstraat 19
De Joodse Barend Boers en Mimi Dwinger trouwden in 1939. Het stel wist de Tweede Wereldoorlog te overleven. Van de bruiloftsgasten echter, keerde niemand terug.
Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk
Slotmakersstraat 16
De bijzondere filmbeelden van tandarts Rodenburg
Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk
Jelsumerstraat 2
Het verhaal van de Joodse RAF-piloot, Harry Kleiner.
Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk
Wilhelminaplein 92
Het verhaal van Ruth de Jonge.
Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk
Stationsplein 1
Bij het oorlogsmonument worden de Joodse slachtoffers herdacht die vanaf het Leeuwarder station naar Westerbork werden weggevoerd.
Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk
Noordersingel 2
Op dit adres woonde de Joodse antiekhandelaar Bernard de Vries met zijn gezin. Na het begin van de deportaties van de Nederlandse Joden dook oudste zoon Izak onder. De rest van het gezin werd naar verschillende kampen gedeporteerd. Alleen Izaks broer Jacob weet dit te overleven. Enkele maanden na de bevrijding bezwijkt hij echter alsnog aan de gevolgen van zijn gevangenschap in Bergen-Belsen. Op 4 mei wordt het verhaal van de familie De Vries verteld in hun voormalige woning.
Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk
Groeneweg 1
Stadswandeling door de voormalige Joodse buurt van Leeuwarden. Aan bod komen verschillende markante buurtbewoners en belangrijke locaties. De wandeling wordt georganiseerd door Historisch Centrum Leeuwarden in samenwerking met Leeuwardentour.
Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk
Boterhoek 1
Aan de hand van bijzondere documenten kunnen bezoekers in Tresoar op onderzoek uitgaan naar Leeuwarder oorlogsgeschiedenissen.
Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk
