Elburg
Herdenkingen in huizen, winkels en scholen die de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog invoelbaar maken.
3 mei
Open Joodse Huizen
Huizen van Verzet
Vlucht uit het verscholen dorp
Gedurende anderhalf jaar vinden tachtig tot honderd onderduikers een veilige schuilplaats in het ‘Verscholen Dorp’ in de bossen bij Vierhouten. Hier houden verzetsmensen zich verborgen, ondergedoken Joden en geallieerde piloten. En er is zelfs een gedeserteerde Duitse militair. Een van de jongste onderduikers is de zesjarige Joodse Herman Löwenberg, die in juni 1944 in het ‘dorp’ aankomt.
Op 29 oktober van datzelfde jaar gaat het mis. SS’ers ontdekken het verscholen dorp. Een aantal onderduikers lukt het om veilig weg te komen. Ook Herman vlucht weg en hij komt uiteindelijk terecht in Elburg, waar hij wordt opgevangen door de familie Van Leijen in de Beekstraat.
Korte tijd later komt ook Leni Duijzend als onderduiker op de Beekstraat. Zij heeft net als Herman in het verscholen dorp ondergedoken gezeten. Teun Breen vertelt het onderduikverhaal van Herman en Leni dat duurde tot de bevrijding van Elburg op 19 april 1945.
Beekstraat 13
Herman Löwenberg en Leni Duyzend gefotografeerd kort na de oorlog
Stateloos, maar niet kansloos
Vanwege de slechte economische omstandigheden in Oostenrijk besloten Anna Schapira’s ouders hun dochter kort na de Eerste Wereldoorlog naar Nederland te sturen om aan te sterken. Daar werd zij ondergebracht bij de Joodse familie Förster in Elburg.
Als Anna wat ouder is besluit ze om in Nederland te blijven. Ze volgt een studie en wordt onderwijzeres op haar eigen lagere school. In het kader van de anti-Joodse maatregelen wordt zij in het najaar van 1940 echter ontslagen en later in de Duitse bezetting gedwongen om naar Amsterdam te verhuizen. Anna is niet in het bezit van een paspoort waardoor zij als stateloos gezien wordt. In 1943 krijgt ze een vervalst Ecuadoraans paspoort, wat haar uiteindelijk het leven zal redden.
Tijdens de grote razzia in Amsterdam van 20 juni 1943 wordt Anna opgepakt en naar Westerbork overgebracht. Haar Ecuadoraans paspoort zorgt ervoor dat zij niet naar Auschwitz of Sobibor wordt gedeporteerd, maar naar Bergen-Belsen. Dit kamp weet zij ternauwernood te overleven.
Beekstraat 38
Anna Schapira, 1945
Drie jaar op zolder
In 1942 krijgt de Joodse slager Joop Cohen een oproep om zich te melden voor tewerkstelling in een Joods werkkamp in de omgeving van het Friese Heerenveen. Hij besluit gehoor te geven aan de oproep, maar onderweg naar het werkkamp bedenkt hij zich waarop hij terugkeert naar Elburg.
Met behulp van het lokale verzet vindt Joop een onderduikadres bij de familie Westerink in de Westerwalstraat. De ondergrondse verspreidt ondertussen het gerucht dat Joop is overleden en begraven op de Joodse begraafplaats van Elburg. Slechts een handjevol mensen weet dat dit een schijngraf is. Joop weet op deze manier de oorlog te overleven.Bijna drie jaar lang brengt hij door op het kleine zonderkamertje van de familie Westerink. Tegenwoordig woont Gertjan Ruijter met zijn ouders in Joops onderduikhuis. Hij slaapt op de kleine zolder waar Joop de oorlog overleefde. Op 3 mei vertelt Gertjan Joops verhaal.
Krommesteeg 11
Joop Cohen
Programma 3 mei
Op verschillende adressen worden slachtoffers en overlevenden van de Tweede Wereldoorlog herdacht. Bijwonen is gratis.
Beekstraat 38
Het verhaal van Anna die met vervalst document de oorlog overleefde.
Deze locatie is rolstoeltoegankelijk
Beekstraat 13
Het verhaal van Herman en Leni die moesten vluchten uit het 'Verscholen Dorp' en werden opgevangen door de familie Van Leijen in de Beekstraat.
Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk
Krommesteeg 11
Joop Cohen duikte onder bij de familie Westerink nadat hij werd opgeroepen om zich te melden voor tewerkstelling in een Joods Werkkamp. Bijna drie jaar lang brengt hij door op het kleine zonderkamertje van de familie Westerink.
Deze locatie is rolstoeltoegankelijk
Jufferenstraat 29
In dit pand woonde de rijke Joodse familie Wolff. Op 3 mei wordt hun verhaal verteld. Ter contrast zal ook iets worden verteld over de straatarme, Elburgse familie Beem, woonachtig in de Bloemstraat.
Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk
Beekstraat 6
Op 3 mei wordt het verhaal verteld van het Elburgse verzet. Het verzetswerk van de predikanten Gruppen en Boswijk zullen hier dieper uitgelicht worden.
Deze locatie is rolstoeltoegankelijk
Graaf Hendriksteeg 2
Op 3 mei zal hier tussen 11.00 en 17.00 uur doorlopend een film vertoond worden over de Joodse onderduik tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Deze locatie is niet rolstoeltoegankelijk
