Heenvliet
De eerste Joden die zich rond 1750 op Voorne-Putten vestigden woonden in Geervliet, Heenvliet, Zuidland, Zwartewaal, Hellevoetsluis en Brielle. De kleine Joodse gemeente die zij met elkaar vormden kwam samen in een klein privé-huisje in Geervliet, terwijl er godsdienstonderwijs gegeven werd in het achterste deel van het armenhuisje in Heenvliet.
Joodse begraafplaats Geervliet
-Foto: Arij M. van Waart
De Joodse begraafplaats dateert uit 1781 en ligt aan de Spuikade in Geervliet. Deze werd in de negentiende eeuw diverse keren uitgebreid. In 1940 vond er de laatste begrafenis plaats.
In 1807 werd de eerste synagoge, aan de Kerkweg in Heenvliet, in gebruik genomen. Er wonen dan zo'n 135 Joden op Voorne-Putten.
Vanwege de grote afstanden op het eiland en wat onenigheid tussen de leden, maakten Brielle en Hellevoetsluis zich in 1809 los van de Joodse gemeente Heenvliet. Omdat de gemeente Heenvliet net daarvoor tot de aankoop en verbouwing van de synagoge was overgegaan bleef deze in financiële moeilijkheden achter. In 1865 diende de Joodse gemeente een verzoek in bij de overheid tot geldelijke steun voor het behoud van de synagoge en de begraafplaats. Zo kon de synagoge in 1867 gerestaureerd worden, maar voor de begraafplaats was geen geld beschikbaar. In 1887 maakte ook Zuidland zich los van de Joodse gemeente Heenvliet.
Gevelsteen van de synagoge in Heenvliet
De Joden van Heenvliet waren voornamelijk werkzaam in de vleeshouwerij, de textiel- en de veehandel. In de plaats bestond een genootschap voor de inzameling van geld voor de Joodse gemeenschap in het Heilige Land.
In feite had de Joodse gemeente van Heenvliet al opgehouden te bestaan vóór aanvang van de Duitse bezetting. In die periode zijn de nog aanwezige Joodse inwoners van Heenvliet en van Spijkenisse gedeporteerd en om het leven gebracht.
De Joodse gemeente van Heenvliet is in 1947 officieel bij die van Rotterdam gevoegd. De synagoge en de aangebouwde onderwijzerswoning zijn in 1948 verkocht en werden na de watersnoodramp van 1953 gesloopt. Een gevelsteen van de synagoge bevindt zich in het Joods Historisch Museum in Amsterdam.
Wat er met de inboedel van de synagoge is gebeurd is niet bekend; de voorhang van de Heilige Ark bevindt zich in de synagoge te Leiden. Het archief van de Joodse gemeente is bij de sloop verloren gegaan.
Een straat in Heenvliet draagt tegenwoordig de naam van de vermoorde voorzitter van de Joodse gemeente, S. van Blankenstein (1862-1942). De begraafplaats te Geervliet, die sinds 1971 op de monumentenlijst staat en in 1986 gerestaureerd werd, wordt onderhouden door de plaatselijke autoriteiten.
Aantal Joden in Heenvliet en omgeving
jaar
1809
62
1840
41
1869
54
1899
19
1930
14