Weesp
De Joodse inwoners van Weesp namen in 1774 een huissynagoge aan de Korte Middenstraat in gebruik. Tegen 1840 stond het gebouw op instorten. Bovendien was het door de toename van het aantal Joodse inwoners van de plaats te klein geworden. Daarop werd besloten een nieuwe synagoge te bouwen. Dankzij een grootscheepse inzamelingsactie kon dit gebouw op de hoek van de Nieuwstraat en de Hanensteeg eind oktober 1840 ingewijd worden.
Synagoge te Weesp, ca. 1930
Het kerkbestuur van Weesp bestond uit vijf leden, waarvan er twee verantwoordelijk waren voor de armenzorg en één dienst deed als penningmeester voor het Heilige Land. Naast een begrafeniscollege en een genootschap dat zich bezighield met het onderhoud van de synagoge waren er in Weesp ook enige culturele organisaties en een jongerenvereniging.
Aan de Nieuwstraat bij het Groteplein was een Joodse school gevestigd. De Joodse gemeente maakte voor het begraven van de doden gebruik van de in Muiderberg gelegen begraafplaats van de Hoogduitse Joodse gemeente van Amsterdam. Een paar leden van de Weesper Joodse gemeenschap waren lid van de gemeenteraad.
Tijdens de bezetting heeft de bevolking van Weesp deelgenomen aan de Februaristaking op 25 en 26 februari 1941. Voor het einde van dat jaar waren alle Joden uit Weesp weggevoerd. Verreweg het grootste deel van hen is in de concentratiekampen omgekomen. De synagoge werd geplunderd, alleen de Heilige Ark is in goede staat bewaard gebleven.
In 1947 werd de Joodse gemeente van Weesp bij die van Bussum gevoegd. De synagoge werd aanvankelijk gebruikt als garage. Later, na een restauratie in 1986, was het Arbeidsbureau er gevestigd. Ter herinnering aan de verdwenen Joodse gemeenschap werd in 1984 een plaquette aan de buitenmuur aangebracht.
In april 1997 is het gebouw wederom als synagoge in gebruik genomen. In het aanpalende woonhuis is het Overlegorgaan Joden en Christenen gehuisvest.
Ook in Muiden vestigden zich in het laatste kwart van de achttiende eeuw enige Joodse gezinnen. Hun aantal is in de loop der tijd altijd klein gebleven. Tijdens de bezetting zijn ook de Muidense Joden naar de vernietigingskampen gedeporteerd.
Aantal Joden in Weesp en omgeving
jaar
1809
141
1840
153
1869
186
1899
101
1930
49