Ommen

Omstreeks 1830 werd Ommen officieel erkend als Joodse gemeente, in 1853 kreeg het de status van Bijkerk. De synagoge bij de Varssenerpoort werd in 1855 ingewijd, vóór die tijd werden de godsdienstoefeningen gehouden in een privé-huis.
De gemeente beschikte inmiddels over drie begraafplaatsen, één in Ommen aan de Dr. A.C. van Raaltestraat, een kleine begraafplaats daterend uit 1840 aan de Margeler Es in Den Ham en een begraafplaats gelegen aan de Vroomshoopseweg in Den Ham. Vanaf het midden van de negentiende eeuw was er in Ommen een kleine Joodse school.

De meeste Joden van Ommen hielden zich bezig met het slagersvak en de handel. In het Kasteel Eerde bij Ommen werd in 1934 door de Quakers een school voor Joodse vluchtelingen uit Duitsland opgericht. Er was een speciale afdeling voor landbouwtraining, als voorbereiding op emigratie naar Palestina. Leerlingen van die school deden praktijkervaring op bij Ommense boeren.

Tijdens de bezetting vielen de Duitsers in 1941 de Joodse school binnen. De meeste leerlingen en leraren wisten toen nog te ontkomen. In november 1942 zijn alle Joden uit Ommen naar Westerbork gedeporteerd, behoudens één gezin, dat wist onder te duiken. De gedeporteerden zijn omgebracht, de meeste in Sobibor. Tijdens de bezettingsjaren lag bij Ommen een strafkamp voor dwangarbeiders.

Na de oorlog is de synagoge verkocht en in 1951 afgebroken. De Joodse gemeente werd in 1947 officieel bij die van Zwolle gevoegd. De begraafplaats wordt onderhouden door plaatselijke overheid van Ommen. Zowel op de Joodse begraafplaats aan de Dr.A.C. van Raaltestraat als op het Varssenerplein, in de nabijheid van de plaats waar eens de synagoge stond, is een gedenkteken opgericht voor de vermoorde Joodse medeburgers.

De Joodse begraafplaats in Den Ham werd in februari 2005 opgeknapt. De grafstenen op deze begraafplaats werden geïnventariseerd in het Stenen Archief.