Hasselt
Ondanks een keizerlijk besluit van 1546 waarin het Joden verboden werd zich in de Spaanse Nederlanden te vestigen, kregen twee Joodse artsen in 1563 toestemming zich met hun gezinnen in Hasselt te vestigen. Hun verblijf is van korte duur geweest, zij zijn waarschijnlijk al weer in 1570 vertrokken. Ook in het midden van de zeventiende eeuw moet er een Jood in Hasselt gewoond hebben, gezien het feit dat hij in een proces betrokken was.
In 1720 biedt het stadsbestuur van Hasselt Portugese Joden vrije vestiging aan, in de hoop hiermee de handel te stimuleren. Op dat aanbod wordt niet in gegaan, maar wel vestigen zich er korte tijd later Hoogduitse Joden. Zo werd in de laatste drie decennia van de achttiende eeuw de Bank van Lening door een Jood gepacht.
Toramantel uit de synagoge te Hasselt, 1916
In 1774 kregen de Joden van Hasselt van de stadsraad een stuk land buiten de Veenepoort om daar hun doden te begraven. Na de verwoesting van deze begraafplaats bij een overstroming in 1825 werd een nieuwe dodenakker ingericht achter het Van Stolkpark aan het Bolwerk.
In 1802 werd een synagoge aan de Ridderstraat ingewijd. De Joodse gemeenschap van Hasselt was arm, rond 1813 waren de meeste gezinshoofden werkzaam als slachter of als handelaar. Tussen 1820 en 1835 was de economische toestand van de Joodse gemeente van Hasselt zo slecht, dat deze haar zelfstandigheid verloor. Eind jaren dertig vindt een korte opleving plaats en wordt de synagoge opgeknapt. In 1853 vervalt de zelfstandigheid van de gemeente opnieuw, maar twintig jaar later herkrijgt Hasselt de zelfstandige status.
Tot aan de Tweede Wereldoorlog blijft Hasselt bestaan als een kleine Joodse gemeente. Er waren twee genootschappen actief: een begrafenisgenootschap en een vrouwengenootschap voor het onderhoud van de synagoge.
Gedurende de bezettingsjaren is het overgrote deel van de Joodse inwoners van Hasselt gedeporteerd en vermoord. Een enkeling kon onderduiken. Het synagogegebouw is verloren gegaan, de Torarollen, rituele voorwerpen en het meubilair eveneens. In 1947 is de Joodse gemeente Hasselt opgeheven en bij die van Zwolle gevoegd. De begraafplaats wordt tegenwoordig onderhouden door de plaatselijke autoriteiten. Een Hebreeuwse inscriptie op het oorlogsmonument herinnert aan de vermoorde plaatsgenoten.
Aantal Joden in Hasselt en omgeving
jaar
1795
47
1809
42
1840
40
1869
36
1899
35
1930
7