Sjabbatpaal aan de Amstel

Artikel

​Voor Joden is het op grond van een talmoedische uitspraak die gebaseerd is op een tekst uit Jeremia (17, vers 21/22), niet toegestaan om in een niet-afgesloten gebied op sjabbat goederen te dragen.

Voor de Amsterdamse Joden fungeerden aanvankelijk de stadsmuren als afsluiting, maar toen door stedelijke groei de muren geslecht werden ging men over op kunstmatige grensafsluitingen en werden er in 1863 en 1864 sjabbatkettingen over de vaste Singelgrachtbruggen geplaatst. Met het vaststellen van nieuwe stadsgrenzen na de stadsuitbreiding in 1906 geraakten sjabbatpalen in zwang (kastjes voor sjabbatkettingen).

De meeste sjabbatpalen zijn in de oorlog door de Duitse-bezetters gesloopt, maar nabij de Riekermolen aan de Amstel, net boven de Kalfjeslaan, staat er nog een.

Na vertrek van opperrabbijn Schuster schafte rabbijn Just in juli 1972 de eroev van Amsterdam af. De eroev is het omheinde gebied waarop de betreffende wet tijdens de sjabbat betrekking heeft. Hiermee verloren de sjabbatpalen hun functie. Door de aanleg van nieuwe wegen was de controle op de stadsgrenzen te ingewikkeld geworden.​

Sinds maart 2008 zijn Amstelveen en een groot deel van Amsterdam weer omheind door een eroev. Dit betekent dat binnen de eroev-grenzen het draagverbod van sjabbat wordt opgeheven.

Naar aanleiding van een foto-opdracht en een tentoonstelling in het Stadsarchief van Amsterdam is in 2019 de website En het water was een muur gemaakt, over de Amsterdamse eroev.