Han Singels (1942 - 2025)

Tot ons verdriet ontvingen wij het bericht dat op 10 mei jl. de Amsterdamse fotograaf Han Singels is overleden. Han Singels is gedurende vele jaren nauw betrokken geweest bij het Joods (Historisch) Museum en was decennialang een geliefde en vertrouwde verschijning in het museum. Hij maakte in de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw vele documentaire fotoseries over het Joodse leven in Nederland, en was de huisfotograaf van het museum bij openingen en evenementen. Een groot aantal van zijn foto’s, meer dan 150, werd in de loop der jaren opgenomen in de museumcollectie. Tezamen vormen zij een omvangrijk en belangrijk tijdsdocument van het opbloeiende Joodse leven in de jaren 80 en 90.

Zijn kennismaking met conservator Joël Cahen van het Joods Historisch Museum leidde vanaf 1985 tot een aantal opdrachten voor fotoseries over het Joodse leven in Nederland, en met name Amsterdam. Net als in zijn andere sociaal-documentaire werk zocht hij als fotograaf van het joodse leven naar de essentie en de eenvoud van het alledaagse leven; zijn foto’s stralen grote rust en concentratie uit. In een interview met journalist Eddie Marsman in NRC in 1996 over zijn Joodse series zei hij: 'Je verliest je bij een onderwerp als dit maar al te gemakkelijk in het uitzonderlijke en het theatrale. Maar daarmee doe je het geen recht. Want het gaat over leven, over wat er is, en niet over wat je daar als fotograaf voor moois van kunt maken.'

De grootste opdracht kreeg Han Singels in 1995 van het Joods Historisch Museum en Joods Maatschappelijk Werk samen: het vastleggen van de bloei en grote diversiteit van het Joodse leven in Amsterdam vijftig jaar na de bevrijding. Bij deze opdracht werkte Han Singels samen met conservator Hetty Berg van het Joods Historisch Museum. Het resultaat was een serie van 85 foto’s, met een breed scala aan religieuze en seculiere onderwerpen: van de plechtige uitvoering van traditionele joodse rituelen in de synagoge en thuis tot het rumoer en de levendigheid van een Joods sporttoernooi. Het herdenken van de Tweede Wereldoorlog en de Jodenvervolging zijn daarnaast belangrijke thema’s in deze serie, en het doorgeven van de Joodse cultuur aan de nieuwe generatie.

In 1996-1997 toonde het Joods Historish Museum deze foto’s in de tentoonstelling Voorbij het vijftigste herdenkingsjaar. Foto’s van Han Singels en tegelijkertijd werden de foto’s gepubliceerd in het boek Indruk. Amsterdam 5757, vormgegeven door Henri Lucas en met een stofomslag van de schilder Eli Content.

De bescheiden Han Singels, die scherp op zijn eigen werk reflecteerde, realiseerde zich dat hij ondanks zijn betrokkenheid bij het Joodse leven een buitenstaander bleef. 'Joodse mensen zullen ongetwijfeld vinden dat er meer aan vast zit dan er uit mijn foto's af te leiden valt. Er zullen zaken zijn die ik lang niet altijd heb kunnen doorgronden. En al fotograferend glipt er ook iets door je handen, bijvoorbeeld bij de begrafenis van Dr. Baruch, de voorzitter van het Portugees-Israëlitisch Kerkgenootschap. Er werden gebeden opgezegd, in die trage deinende beweging die daarbij hoort. Ik stond in de menigte en werd er onvermijdelijk in meegenomen. En ineens dacht ik - dit alles is duizenden jaren oud. Dat valt niet vast te leggen.'

Zijn nagedachtenis zij tot zegen.