8 leuke feitjes over Chanoeka

Artikel

Op deze pagina ontdek je 8 leuke feitjes over het Chanoekafeest, die je misschien nog niet wist.

De traditie om ‘Chanoekagelt’ (geld) te geven komt uit het 17e-eeuwse Polen. Oorspronkelijk gaven ouders geld aan hun kinderen om uit te delen aan hun leraren. Na verloop van tijd wilden de kinderen zelf ook cadeautjes krijgen en kregen zij ook geld voor Chanoeka. In de 20e eeuw groeide deze traditie door naar de 'heerlijke' gewoonte om chocolade-gelt te geven - ook typisch voor Sinterklaas en Kerstmis.

Dreidl is het meest bekende Chanoekaspel, maar alleen als je Asjkenazisch bent. Joden uit Arabische landen kennen deze traditie niet. Dat is niet verrassend als je weet dat dit klassieke Chanoekaspel geïnspireerd is op een bijna identiek spel dat Duisters spelen tijdens kerst, een spel dat op zijn beurt weer is afgeleid van een Engels spel genaamd Teetotum.

Als Chanoeka in het teken van olie staat is het alleen maar logisch dat het menu ook in het teken staat van in olie gebakken lekkernijen. De meeste mensen hebben wel eens gehoord van soefganiot (een oliebol gevuld met jam) of latkes (gebakken aardappelpannekoekjes), maar er zijn ook veel minder bekende Chanoeka-delicatessen. Italiaanse en Marokkaanse Joden genieten bijvoorbeeld vaak van gefrituurde kip en Griekse Joden maken gefrituurde vis voor de gelegenheid. Heerlijk!

De welbekende blauwe doos met Chanoekakaarsen is misschien wel net zo kenmerkend als de chanoekia zelf. Twee fabrikanten zijn samen verantwoordelijke voor het grootste deel van de wereldwijde verkoop van Chanoekakaarsen. De Menora Candle Company en de Ner Zion Candle Factory zijn beide gevestigd in Israël en beide ouder dan de staat zelf. Ze garanderen dat hun kaarsen minstens een half uur branden, volgens de religieuze richtlijnen voor het branden van de chanoekia.

Soefganiot (een oliebol gevuld met jam) is misschien wel de bekendste Chanoekalekkernij maar elke Joodse gemeenschap lijkt wel zijn eigen gefrituurde lekkernij te hebben. Nederland kent natuurlijk oliebollen, maar dat is nog maar het topje van de ijsberg. Sefardische Joden maken zulbia, loukoumades, sfenj, en yoyo – allemaal verschillende gefrituurde zoete Chanoekanagerechten.

Vandaag de dag steken veel families hun chanoekia aan om het feest van lichtjes te vieren. Maar vroeger waren veel Oost-Europese Joden te arm voor een chanoekia. De oplossing? Pak een aardappel, maak er negen gaten in, en voilà: een chanoekia. Extra bonus: als je klaar bent met je aardappelchanoekia kun je ‘m gebruiken om latkes mee te maken!

Volgens de Chanoekatraditie zetten mensen hun chanoekia voor het raam, zodat het wonder van Chanoeka door iedereen gezien kan worden. Toch steken sommige Sefardische Joden een extra chanoekia aan op een verborgen plek in herinnering aan hun voorouders die gedwongen waren als christenen te leven, en de tradities die ervoor hebben gezorgd dat zij overleefden.

Voor een theatrale afsluiting van Chanoeka kun je de oud Russisch-Joodse traditie van de ‘vlammende thee’ te proberen. Zorg dat alle lichten uit zijn, steek dan een met cognac overgoten suikerklontje aan, dat op een lepel over je theekop ligt. Daarna laat je het klontje in de thee vallen. Een heerlijk zoete afsluiter van je Chanoekadiner en als je genoeg kopjes hebt, een geïmproviseerde chanoekia!