Amsterdam: De Burcht, ANDB-gebouw
De eerste geslaagde algemene staking in de diamantindustrie (1894) leidde tot de oprichting van de Algemene Nederlandse Diamantbewerkers Bond (ANDB). Initiatiefnemers waren Henri Polak (1868-1943) en Jan van Zutphen (1863-1958).
Polak werd als vakbondsleider en sociaal-democratisch politicus door zijn leden als een heilige vereerd. Jan van Zutphen was de drijvende kracht achter de oprichting van het Diamantbewerkers Koperen Stelen Fonds (KSF) in 1905. Dit fonds besteedde de opbrengst van niet meer voor het slijpen bruikbare koperen stelen plus de door klovers en snijders dagelijks in bussen gedeponeerde centen voor verpleging van aan tbc en andere ziektes lijdende ANDB-leden.
De opdracht voor de bouw van het hoofdkantoor van de ANDB in de huidige Henri Polaklaan 9 ging naar architect Berlage (1856-1934). In 1900 werd De Burcht, geïnspireerd op Italiaanse volkspaleizen, in gebruik genomen. In 1904 maakte de schilder R.N. Roland Holst twaalf muurschilderingen in de grote vergaderzaal.
Onder Polak, zelf bijna 45 jaar hoofdbewoner van De Burcht, werd de 8-urige werkdag ingevoerd. Hij zette zich in voor zijn socialistische ideaal, de verheffing van de arbeidersklasse. De beroemde Nederlandse historicusJacques Presser (1899-1970) schreef ooit:
'Mijn vader was helemaal het kind van die tijd vol optimisme, toen socialistische politici en vakverenigingsleiders hun volgelingen naar bevattelijke kunst en gepopulariseerde wetenschap meekregen. Hoe deze man uit het slop, meegezogen door het idealisme van een figuur als de ANDB-voorzitter Henri Polak, door hem diep vereerd en trouw gehoorzaamd, de boeken aanschafte, de tentoonstellingen, toneelstukken en concerten bezocht, waartoe men hem opriep.'
Na 1920 raakte Amsterdam haar leidende positie in de diamantindustrie aan Antwerpen kwijt en ging het bergafwaarts met de industrie en de bond. Vanaf 1991 huisde het Vakbondsmuseum in het gebouw.
In 2010 is het gebouw grondig gerestaureerd door de huidige eigenaar, de Vereniging Hendrick de Keyser. Daarbij is het ontwerp van Berlage zoveel mogelijk hersteld. De oorspronkelijke indeling is teruggebracht en de door Berlage tot in detail ontworpen inrichting is waar mogelijk hersteld. Naast zaalverhuur worden in Centrum De Burcht van tijd tot tijd rondleidingen georganiseerd.