Etty & Leonie
Deze tentoonstelling was te zien tot 16 april 2023
Deze presentatie staat in het teken van de vriendschap tussen Etty Hillesum (1914-1943) en Leonie Snatager (1918-2013). Wanneer deze jonge vrouwen in de oorlog voor ingewikkelde keuzes staan, nemen ze elk een andere beslissing.
In 1981 werden voor het eerst de dagboeken van Etty Hillesum (1914-1943) gepubliceerd. Hillesum werd in 1943 in Auschwitz vermoord. Haar dagboeken, die zich nu in de collectie van het Joods Museum bevinden, werden wereldberoemd. Recent verscheen de biografie Etty Hillesum, het verhaal van haar leven van Judith Koelemeijer. Bij het onderzoek van Koelemeijer kwam tot nu toe onbekend materiaal naar boven over de vriendschap tussen Etty en Leonie Snatager-Penney.
‘En dan moet ik zien tegenover die opgewonden Leonie nog de goede toon te vinden in haar brief, die ik op bepaalde punten heel roerend vind, maar op andere onverdraaglijk overdreven en, laten we maarzeggen: onartistiek en rumoerig.’
Dagboeken
Beide jonge vrouwen waren in de Tweede Wereldoorlog in therapie bij psycholoog en handleeskundige Julius Spier en hielden op zijn aanraden een dagboek bij. Etty schrijft in haar dagboeken over Leonie en hun soms moeizame vriendschap. Leonie schrijft op haar beurt over Etty die tevens een liefdesrelatie heeft met Spier. Omdat Etty ook als zijn secretaresse werkt, leest zij de teksten van andere cliënten, waaronder het dagboek van Leonie. Er ontstaat een complexe driehoeksverhouding tussen Spier, Leonie en Etty.
Dilemma
Etty wil niet onderduiken, want zij wil het lot van haar volk delen. Zij gaat als maatschappelijk werkster in Westerbork helpen en wordt uiteindelijk naar Auschwitz gedeporteerd waar ze in 1943 wordt vermoord. Leonie overweegt in eerste instantie om ook naar Westerbork te gaan, maar besluit toch onder te duiken. Zij overleeft de oorlog en emigreert naar de Verenigde Staten. Ze overlijdt in 2013. Na haar dood treft haar zoon onder haar bed een complete Etty-bibliotheek aan, met tal van drukken van de dagboeken, in alle talen. In een gangkast blijkt nog een omvangrijk archief te liggen met onder meer haar oorlogsdagboeken en brieven.
Het dagboek van Leonie wordt door Leonies familie aan het Joods Museum geschonken.