Portugese Synagoge: Geschiedenis

Hoe komt zo’n indrukwekkend gebouw als de Portugese Synagoge in het centrum van Amsterdam? Het antwoord is vrij eenvoudig: in de zeventiende eeuw bood de stad een veilige thuishaven aan vele Joden van Portugese en Spaanse afkomst die door de Spaanse Inquisitie waren verjaagd. In Amsterdam mochten ze hun Joodse religie vrij belijden en handeldrijven, waarmee ze economisch van belang waren voor de stad. De synagoge was in 1675 voltooid en bepaalde vanaf toen, samen met de Grote (Hoogduitse) Synagoge aan de overkant, het straatbeeld in de Joodse buurt. In veel landen was dat in die tijd ondenkbaar.

De Portugese Synagoge (of: Esnoga of Snoge) is nog altijd in gebruik als gebedshuis voor de Portugees-Israëlietische gemeente die hier sinds de bouw van het complex is gevestigd. Buiten de diensten om kun je het kolossale, classicistische gebouw met de verborgen schatkamers bezoeken. Op de binnenplaats heerst een serene rust, waardoor je je eeuwen terug waant. Het is niet moeilijk om je voor te stellen hoe families elkaar hier ontmoeten voor of na een sjabbatdienst. Vroeger en ook nu nog.

Bijzonder aan het gebouw is dat het interieur nog volledig intact is. Er is geen verwarming of elektriciteit. De enige verlichting komt van de honderden kaarsen die je om je heen ziet. Als het donker is, zorgt dat voor een prachtige sfeer. Wil je dat een keer meemaken, kom dan naar een van de kaarslichtconcerten die door het jaar heen georganiseerd worden.
In 2011 is het complex gerestaureerd, waardoor je nu de Schatkamers in de kelderruimtes in de bijgebouwen kunt bezoeken. Hier vind je een zeer uitgebreide collectie ceremoniële voorwerpen die in de loop der eeuwen zijn verzameld. In de bijgebouwen waren oorspronkelijk de kantoren van de gemeente gevestigd, het Rabbinaat, de koosjere keuken, de (kosters)woningen en een ruimte voor het wassen van lijken. In de prachtige (nog te bezichtigen) bestuurskamer kwam het bestuur, de Mahamad, bijeen.

Niet te missen is het seminarium Ets Haim in de bijgebouwen. Hier kun je het auditorium bekijken dat sinds 1959 gebruikt wordt als wintersynagoge, vanwege de mogelijkheid om de ruimte te verwarmen. Én je kunt hier een van de belangrijkste Joodse bibliotheken ter wereld bewonderen: Ets Haim – Livraria Montezinos.