Voor de eerste officiële dodenherdenking bij de Grote Kerk in 1946, georganiseerd door het Oranjecomité, kreeg het verzet geen uitnodiging. De reden die hiervoor werd gegeven was dat men de verzetsmensen niet kende. Uit onvrede hield het verzet om 20.00 uur haar eigen herdenking. Eén uur later legden zij in alle stilte hun eigen krans.
Op de plek waar eind 1944 vijf Nederlandse burgers waren geëxecuteerd uit wraak voor het doodschieten van een SS-er door het verzet, hing op dat moment een simpel bord. Een comité zamelde in de stad geld in voor een blijvend monument. Maar de Amsterdamse beeldhouwer Pieter Starreveld, zelf vanaf 1933 actief geweest in het verzet, was een veelgevraagd kunstenaar. Pas op 26 april 1947 was het zover. Niet iedereen was blij. Een kritische Horinees verzuchtte in de krant dat het monument meer leek op 'een uitbeelding voor het nageslacht van de huidige textielnood', doelend op de bescheiden schaamlap.
