Het is bijna Pesach! Dit jaar begint Pesach op de avond van woensdag 5 april. Een week later op donderdag, 13 april, is het in de avond weer afgelopen. In dit artikel leggen we uit wat Pesach is en vertellen we iets over de hagada, het boek waarin het verhaal over de bevrijding van de joden uit Egypte verteld wordt.
Pesach is het feest waarmee jaarlijks wordt gevierd dat de joden zich aan de slavernij in het oude Egypte ontworstelden en onder leiding van Mozes begonnen aan hun uittocht uit Egypte. Pesach is daarom een feest van bevrijding.
Matzes
Tijdens Pesach eten joden in plaats van gegiste of gedesemde producten matzes. Een matze is ongerezen brood, dat nog het meest lijkt op een cracker. De matze verwijst naar het brood dat na het haastige vertrek uit Egypte werd gegeten, toen er geen tijd was om het deeg te laten rijzen.
Sedermaaltijd
Op de eerste avond van Pesach wordt thuis met familie, maar ook met vrienden en kennissen de sedermaaltijd gegeten die verschillende symbolische etenswaren kent. De bittere mierikswortel herinnert bijvoorbeeld aan de bittere tijden van de slavernij.
Hagada
In de hagada staat het verhaal over de bevrijding van de joden uit de slavernij en over Mozes die de joden door de woestijn naar het beloofde land leidde. Hagada’s zijn meestal rijk versierd en geïllustreerd. Tijdens de sedermaaltijd wordt gelezen uit de hagada. Elk van de genodigden heeft meestal een eigen exemplaar. Traditioneel stelt het jongste lid van het gezelschap de vraag ‘wat is het verschil tussen deze avond en alle andere avonden?’ waarop tijdens de rest van de avond een antwoord wordt gezocht door het lezen in de hagada, het zingen van liederen en het voeren van discussies.
Uit onze collectie
Bij onderstaande hagada werd voor het eerst in de joodse boekgeschiedenis gebruikgemaakt van kopergravures in plaats van houtsnedes, zoals ook trots werd vermeld op het titelblad. Het verschil tussen kopergravure en houtsnede werd beschouwd als de ‘verhevenheid van licht boven donker’. De gravures zijn vervaardigd door de bekeerling Abraham ben Jacob, naar het voorbeeld van de protestantse bijbel van Matthäus Merian de Oude (1593-1650). De Amsterdamse hagada was zo revolutionair in zijn soort dat het de lay-out en illustraties van vele gedrukte hagada’s tot de dag van vandaag heeft beïnvloed. In deze hagada, die gedrukt werd in 1695, is ook het commentaar van Isaac Abravanel (1437-1508) opgenomen. De hagada is onderdeel van de collectie van Ets Haim en is op dit moment uitgeleend aan het Museum of the Bible in Washington.
Tips
Een andere mooie hagada zien? Bekijk dan de Leipnik hagada uit onze collectie!
Voor leuke informatie over de sederschotel die tijdens de sedermaaltijd gegeten wordt, kun je hier terecht.
Iets nieuws uitproberen? Kijk naar dit filmpje waarin Nanny ten Brink-de Lieme haar recept voor matzeballen deelt. Dit recept is in haar familie van generatie op generatie doorgegeven.
En als laatste nog een tip voor de kinderen: dit filmpje waarin juf René, van joods kinderdagverblijf Simcha, vertelt over Pesach!
